۵۱٫ خلاصه برهان امکان و وجوب مقدمه در مقاله ۴۱ بیان گردید که صرفنظر از ذهن ما ـ که دو مفهوم واجبالوجود و ممکنالوجود را تصور میکند ـ آنچه در عالم خارج و واقعیت بیرونی وجود دارد از ۶ حالت خارج نیست: ۱) هیچ موجودی در خارج وجود ندارد؛ ۲) تمام موجودات خارجی هم واجبالوجودند و هم ممکنالوجود؛ ۳) تمام موجودات خارجی نه ممکنالوجود هستند و نه واجبالوجود؛ ۴) تمام موجودات خارجی واجبالوجود هستند. ۵) تمام موجودات خارجی ممکنالوجود هستند. ۶) برخی از موجودات واجبالوجود و برخی دیگر ممکنالوجود هستند. بهراستی کدام فرض را باید پذیرد؟ اینک میتوان فرض صحیح را کشف کرد. ضرورت وجود واجبالوجود در مقالات قبلی (۴۲ تا ۵۰) تمام فرضهای پنجگانه ابتدائی ابطال گردید زیرا (۱) انکار موجودات خارجی برابر با شکاکیت است و هیچ عاقلی به آن التزام ندارد؛ (۲) نمیتوان همه موجودات خارجی را هم ممکنالوجود و هم واجبالوجود دانست زیرا این بهروشنی مستلزم اجتماع نقیضیم (موجود مشروط و موجود نامشروط) است؛ (۳) علاوه بر این نمیتوان آنها را دارای حالتی سوم دانست و نه واجب و نه غیر واجب شمرد زیرا ارتفاع نقیضیم را در پی دارد؛ (۴) اما بهروشنی پیداست که همه موجودات واجبالوجود نیز نیستند زیرا بسیاری بلکه هر آنچه با چشم میبینیم مشروط بهشرط و شرایطی هستند و به این دلیل همه ممکنالوجود میباشند؛ (۵) درعینحال نمیتوان همه را ممکنالوجود تصور کرد زیرا این امر یا به دور یا به تسلسل میانجامد و هر دو باطل هستند. اینک با ابطال پنج فرض ابتدائی فرض اخیر اثبات میشود یعنی اثبات میشود که موجودات عالم دودستهاند برخی ممکنالوجود، وابسته، نیازمند و معلول هستند یعنی عموم مخلوقات الهی و برخی واجبالوجود، غیر وابسته، غنی و عله العلل هستند یعنی خداوند متعال جلجلاله. نتیجه در پهنه هستی موجودات دو گونهاند؛ برخی واجبالوجودند ـ که بر اساس ادله توحید این قسم منحصر در الله جلجلاله است ـ و برخی ممکنالوجود هستند.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
لطفا پاسخ را به عدد انگلیسی وارد کنید:
جهت نشر معارف اعتقادی اسلام، هر گونه کپی برداری بلامانع می باشد گروه دینی اعتقادی مُهتَد